Chủ Nhật, 28 tháng 9, 2014

Văn hóa văn nghệ,Huyền thoại về những Pơtao chứ ngai rồng (5),Huyền thoại về những Pơtao chả ngai vàng (5) - Báo Công an TP trợn Nẵng: CADN Online- Kết nối niềm tin

Huyền thoại về những Pơtao không ngai vàng (5)Cập nhật: mực tàu hai, 29/9/2014 - 10h31'

 

  • Huyền thoại về những Pơtao không ngai vàng (4)
  • Huyền thoại về những Pơtao không ngai (3)
  • Huyền thoại về những Pơtao không trung ngai rồng (2)
  • Huyền thoại phăng những Pơtao chớ ngai rồng

* Bài cuối: Khép lại một huyền thoại

(Cadn.Com.Vn) - chập mặt trời có chửa rọi ánh sáng đầu tiên trên ngọn núi Chư tôi Yang, người dân làng Plei Ơi chuẩn bị biếu ngày lễ trọng đại của buôn làng. Bởi lần này chiếc gươm thần của Vua Lửa được chuyển về “nơi ở mới khang trang hơn, được bảo sang trọng̉n tốt hơn và cũng là buổi lễ cuối cùng khép lại một huyền thoại về các Pơtao.

Buổi cúng cuối cùng

4 giờ sáng, làng Plei Ơi (xã Ayun Hạ, H. Phú Thiện) vẫn còn chiêm bao ngủ dù họ biết rằng ngày ni tại nhà bà Kpăh H’Nhik – vợ của Pơtao Apui Siu Luynh (vị Vua Lửa đời thứ 14) sẽ diễn vào ngờ lễ trọng đại. Nơi đây, thanh gươm thần còn lại cuối cùng trong 3 thanh gươm của Vua Lửa, Vua Gió và Vua Nước truyền tụng bấy bấy lâu. Thế nhưng mà, để diện kiến thanh gươm thần này thì số người cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay khiến chúng tôi càng háo hức. Dù đây là sự kiện đem ý ngờ̃a trọng đại với dân làng song tịnh chả một bóng người, chỉ có một số người già trong suốt làng lục đục dận tìm Rơ Lan Hieo – người phụ tá cuối cùng của Vua Lửa đời thứ 14. Ông là người duy nhất còn lại biết các bài cúng, biết xin Yang  chuyển que gươm về baỵa điểm mới mà được Nhà nước xây dựng trong khuôn viên cụm di tích Plei Ơi liền dưới chân núi Chư Tao Yang.

Rơ Lan Hieo bên các lễ vật khấn bài cúng gươm lần cuối cùng – khép lại miền huyền thoại Pơtao Apui.

Hỏi ra mới biết, trẻ con, phụ nữ tuyệt không dám đến gần mthir ia (lều để gươm của vua). Bởi lẽ trong suốt đời sống tâm linh của họ, gươm thần là vật khôn thiêng, chỉ có người già, người có oai tín mới được tiếp cận diện kiến gươm thần. Trẻ em, phụ nữ lại gần về sẽ bị đau ớm. Chiếc trống, chiếc chiêng, ghè rượu là bảo vật truyền trải qua nhiều đời Vua Lửa bấy lâu nay nằm vung phí lạnh trong căn nhà của Rơ Lan Hieo giờ được phủi lớp bụi dày tiễn đưa xuống chuẩn bị cho buổi lễ. Nhìn chiếc trống, chiếc chiêng từng vang vọng trong các buổi cúng, Rơ Lan Hieo mắt đăm đăm nhìn bóng gió: “Đây là buổi cúng gươm cuối cùng mà Hieo thực hiện. Từ đây trở trớt, Hieo chẳng cúng nữa đâu! Mình chẳng phải là Pơtao Apui, mình chỉ cúng một lần này thôi!”.

Que gươm thần (chỉ còn vành đai đồng) cùng các “que gươm cận vệ” khác.

Bên căn tặng̀i đã cũ chỗ để thanh gươm thần của Vua Lửa, Rơ Lan Hieo tiến hành dọn dẹp chuẩn bị các thủ tục cho bài cúng. Vóc dáng nhỏ bé, Rơ Lan Hieo vác cây mác dùng để đâm trâu trong suốt các buổi cúng bắt đầu tiến hành nghi lễ. Nhưng mà lượng mác hàng chục năm chứ dùng tới đã cùn, mồ hôi ướt đẫm trên trán Hieo mà con trâu vẫn có chửa chảy máu. May có một số người Tày cùng ngụ cư ở làng Plei Ơi chả ngại cữ cử đã xúm vào cùng phụ Rơ Lan Hieo xẻ thịt con trâu cho kịp giờ cúng.

Ghè rượu được má ra, con heo, con gà cũng đã được xẻ thịt. Cẩn trọng, Rơ Lan Hieo hút rượu từ ghè ra đong vào chiếc bao phủ́n đồng cổ được truyền sang trọng bao đời Vua Lửa. Sau đó, ông lấy từ trong túi xách ra một củ giống củ riềng xắt từng miếng nhỏ hòa chung vào đậýn rượu rồi Rơn Lan Hieo nhanh chóng cất vào túi. Người phụ tá cho buổi cúng là Oi Phơ kính cẩn dùng lá chuối nhúng vào tủ́n đồng rắc lên tay Rơ Lan Hieo và Rơ Lan Hieo cũng làm ngược lại như vậy tặng Oi Phơ. Tò mò, chúng tao hỏi thì Oi Phơ cho biết: đó là củ Jrao hchich mà tiếng Jrai nghĩa là “rửa sạch tội lỗi”, trước mỗi lần cúng gươm thần đều phải rửa sạch những dù uế trên người dự buổi cúng. Đồng thời, Rơ Lan Hieo vừa khấn vừa “rửa sạch” tặng cái trống, cái chiêng của Vua Lửa và xung quanh co căn tặng̀i để gươm thần.

Rơ Lan Hieo – tiễn đưa gươm về “chỗ ở” mới.

Diện kiến gươm thần

Vừa tưới rượu cùng củ Jrao hchich nói quanh nói quẩn lều, Rơ Lan Hieo bắt đầu lầm rầm khấn bằng tiếng Jrai và một lúc sau ông trèo lên căn tặng̀i lấy xuống một bọc vải trắng đựng thanh gươm, một cái gùi đã bắt đầu mục nát. Từ trên lều cao, Rơ Lan Hieo chật vật với chiếc gùi nặng đựng nhiều vật của Vua Lửa, nhưng mà tuyệt nhiên Oi Phơ – người phụ tá buổi cúng chứ dám đến gần. “Chỉ có Rơ Lan Hieo mới được chạm vào thanh gươm, chạm vào các vật của Pơtao Apui thôi”, Oi Phơ giải thích.

Trải tấm chiếu giữa đất, Rơ Lan Hieo bắt đầu lấy những đồ vật vốn là vật bất ly thân thể của các đời Vua lửa: một chiếc nhẫn đá, một rìu đá cổ, một khẩu súng hỏa mai nhỏ (không trung có đạn), một chiếc hồ đống bằng đá, một chiếc lấṕn đá, một chiếc lấṕn đồng... Và những mẩu đá thạch anh nhỏ khác. Lần giở tấm vải trắng cuộn tròn đã ngả màu và mục, Rơ Lan Hieo cẩn trọng dùng hai tay đỡ lần lượt 4 thanh gươm vào, tất cả đã đều suyễn gỉ và không trung có vỏ gươm. Cầm que gươm chỉ có vành đai gươm bằng đồng còn vốn liếng những huê văn của lửa và nước quyện rau mà lưỡi gươm cũng đã gỉ sét, Rơ Lan Hieo giới thiệu đây chính là gươm thần và 3 thanh gươm tê là “pô vai long rneng gieo”: 3 gươm cận vệ. Chúng tui sang trọnǵ sững sờ bởi thanh gươm thần vổ mưa, gọi gió truyền trải qua hàng trăm năm với 14 đời Vua Lửa cũng phải cam chịu số phận của thời buồng.

Đít quần thể di tích Vua Lửa làng Plei Ơi dưới chân núi Chư Tao Yang.

Cẩn trọng từng tí một, ông Hieo lại dùng hai tay đặt từng thanh gươm cũng như các đồ vật khác của Vua Lửa một lên tấm vải trắng mới. Chiếc lấṕn đồng lại được Rơ Lan Hieo hút đầy rượu cần và gọt củ Jrao hchich vào mà lần này, Rơ Lan Hieo lấy mỗi miếng thịt nhỏ được cắt từ bộ phận: cù nhây, dạ, thịt nách của 3 con vật cúng tế: trâu, lợn, gà bỏ vào lấṕn đồng. Đủ các thâủ tục trên, Rơlan Hieo lần lượt tưới rượu lên que gươm mà như lời ông giải thích là biếu gươm thần “ăn” và rửa sạch gươm thần. Đồng thời, Oi Phơ cũng mẹ vốn dĩ sang trọng̉ dạ trâu, phần đùi thịt trâu đặt trước chỗ ngồi cúng của Rơ Lan Hieo. Nến được thắp lên, Rơ Lan Hieo ngồi xếp bằng, hai tay chắp lại như vái, miệng bắt đầu khấn: “Ơi Yàng, ơi Pơtao Apui, ơi thần hàng ngàn, hàng vạn. Hôm nay chúng trui dâng lễ một con trâu, một con lợn, gà, ghè rượu cầu xin, tường báo đến các thần thiêng liêng biết. Chúng tui xin phép các Pơtao Apui biếu dân làng Plei Ơi chuyển gươm thần về chốn ở mới, nơi chân núi Chư Tao Yang. Chúng tôi cầu xin các vị thần, các Pơtao cho người làng sức khỏe, hòa thuận, mưa thuận gió hòa”.

Dứt lời khấn, Rơ Lan Hieo lặng lẽ cuốn tấm vải trắng bọc tất cả gươm thần cũng như các “gươm cận vệ khác”, những đồ vật của các Pơtao Apui sang trọng các đời truyền lại được ông Hieo đặt vào chiếc gùi mới. Vai tiễn chân gùi, hai tay nâng niu những báu vật cuối cùng còn lại của các đời Vua Lửa, Rơ Lan Hieo dận bộ từ căn tặng̀i, vượt qua ruộng rẫy bước về núi Chư tui Yang – chỗ đó huyện Phú Thiện đã xây dựng căn nhà để gươm trong suốt quần thể di tích Vua Lửa Plei Ơi. Mắt nhìn thẳng, bàn chân bước từng bước từ tốn, Rơ Lan Hieo băng nhóm trải qua cánh đồng đưa tiễn gươm thần về “chỗ ở” mới. Trời đương nắng bỗng chốc gió nổi lên, mây kéo lấp khuất ánh mặt trời như ở cõi khác các Pơtao Apui còn dõi theo buổi lễ cuối cùng này.

Minh Tân

 

 

97 dò tính

 

 

 

  • Huyền thoại   
  • Pơtao   
  • chớ ngai vàng   

Gửi bình luận thứ bạn

Gia tộc và tên :
Địa chỉ Email :
mạng điện thoại :
Địa chỉ :
Nội dung bình luận :  
mẽ xác nhận :
 
 

Danh thiếp tin tức xưa hơn

  • »Mưa Huế
  • »Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Bài biếùi dân gian miền Trung
  • »Huyền thoại về những Pơtao chứ ngai rồng (4)
  • »Điểm dừng chân chốn Phố cổ
  • »Ngày 3-9 hằng năm là Ngày Âm nhạc Việt Nam
  • »Dự án Làm phim 48 giờ thâu hút 100 nhóm làm phim trẻ
  • »Huyền thoại về những Pơtao chứ ngai rồng (3)
  • »Bao giờ có phim truyện về miền Trung?
  • »Cậu rỏ Đà Nẵng băng nhóm qua 3000 thí sinh giành ngôi bởi vì vô địch Giọng ca Việt Nhí Co.Opmart 2014
  • »nâng cao chất lượng, hiệu trải quả trong sáng tạo văn học nghệ thuật

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét